Periodiek bewegende ledematen

Bij mensen die lijden aan de slaapstoornis ‘periodic limb movement disorder (PLMD)' maken de benen tijdens de slaap opeens heftige, schokkende bewegingen. Bij sommige mensen maken ook de armen plotseling buigende en strekkende bewegingen terwijl zij slapen. Dit gebeurt meerdere keren per nacht. Daardoor wordt iemand steeds wakker en kan er een chronisch slaaptekort ontstaan.

Symptomen PLMD

PLMD is de enige bewegingsstoornis waarbij de ongecontroleerde bewegingen zich alleen voordoen tijdens het slapen. De periodieke bewegingen in armen en/of treden meestal elke 20 tot 40 seconden op. De bewegingen kunnen beperkt zijn tot de tenen, enkels, knieën of heupen, maar kunnen ook bestaan uit zeer heftige en wilde bewegingen van alle vier de ledematen. De bewegingen duren een halve tot vijf seconden, en kunnen tot honderd keer per uur voorkomen. Iemand maakt dit zelf niet bewust mee. Door de ongecontroleerde bewegingen wordt iemand gewekt uit een diepe slaap en is telkens steeds even wakker. Daardoor krijgt degene niet voldoende diepe slaap, wat essentieel is voor een goede nachtrust.
Omdat de meeste patiënten de bewegingen niet bewust meemaken, begrijpen ze niet waarom ze zo slaperig en moe zijn overdag. Zelf hebben ze het gevoel dat de nachtrust niet verstoord is. De partner is vaak degene die de bewegingen waarneemt.

Diagnose stellen

De diagnose kan gesteld worden door een slaapobservatie met speciale meetapparatuur tijdens een slaaponderzoek (polysomnografie). De apparatuur kan vaststellen hoeveel iemand beweegt tijdens de slaap. Op de benen komt dan een klein plakkertje dat bijhoudt hoe vaak de benen bewegen.
PLMD gaat vaak samen met het Restless Legs syndroom(RLS) maar is niet hetzelfde. Ook wordt PLMD vaker gezien bij onder meer de ziekte van Parkinson, de ziekte van Huntington, sommige vormen van ADHD, narcolepsie en het slaapapneusyndroom. Boven de zestig jaar heeft ruim een derde van alle volwassenen PLMD of RLS.

Oorzaak

De oorzaak van PLMD is niet precies bekend. Artsen denken dat deze in de hersenen of in het ruggenmerg ligt. Het is geen spierziekte. Mogelijk ligt de oorzaak in een tekort aan de stof dopamine op bepaalde plaatsen in de hersenen. Deze stof is van belang bij automatische bewegingen. Erfelijke aanleg en ijzertekort kunnen hierbij een rol spelen.

Behandeling

Als de klachten ernstig zijn, worden soms medicijnen voorgeschreven. Bijvoorbeeld als iemand overdag zo moe is dat die zijn werk niet goed meer kan doen. Deze medicijnen verhogen het dopaminegehalte in de hersenen. Daardoor verminderen de bewegingen met de benen en slaapt iemand weer beter 's nachts.

Leefregels

Patiënten kunnen zelf proberen iets aan de klachten te doen:

• drink geen alcohol;
• gebruik geen cafeïne;
• stop met roken;
• zorg voor voldoende beweging hoewel té intensief sporten de klachten kan verergeren.

Zie ook: Slapeloosheid

Alternatieve behandelingen

Sommige patiënten hebben minder klachten door massage, manuele therapie, podotherapie, acupunctuur of yoga. Echter is het effect van deze behandelingen niet wetenschappelijk aangetoond.